Dynamitowe salwy w Owczarach w 100. rocznicę uchwalenia Konstytucji

Pierwsza w Europie i druga na świecie – Konstytucja 3 Maja z 1791 roku

Obchody rocznic uchwalenia Konstytucji 3 Maja, w zależności od okresu historycznego, były bardzo oficjalne i uroczyste lub absolutnie zakazane.

W pierwszą rocznicę jej uchwalenia wokół Warszawy zgromadziło się wojsko, odprawiono uroczystą mszę świętą w Kościele św. Krzyża, w której wziął udział król Stanisław August Poniatowski oraz najważniejsze osoby w państwie.

W latach walki o niepodległość Polski, pamięć o tej ustawie przetrwała, a masowe demonstracje w setną rocznicę jej uchwalenia trzech zaborach i ośrodkach emigracyjnych, przypominały o utraconej państwowości.

Przeglądając w Czytelni Głównej Miejskiej Biblioteki Publicznej „Księgę pamiątkową setnej rocznicy ustanowienia Konstytucji 3 Maja”, którą zebrał i wydał w 1891 roku Kazimierz Bartoszewicz, znalazłam relacje z obchodów tej rocznicy w Gorlicach i powiecie gorlickim.

Są one na tyle ciekawe, że możemy je przeczytać poniżej. Pamiętajmy też o tym, że znajdowaliśmy się wtedy pod zaborem austriackim.

Obchody 100. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja w Gorlicach

W Gorlicach 2-go maja br.[1891] odegrali amatorowie w kasynie dramat Kraszewskiego pt. „3 Maja”.

[…] Rano dnia 3-go maja pobudka muzyczna o godzinie 9, solenne nabożeństwo celebrowane przez miejscowego proboszcza ks. kanonika Marcelego Żabickiego, przeczem wygłosił katecheta ks. Antoni Sos stosowną mowę. Następnie było nabożeństwo w synagodze izraelickiej, podczas którego nauczyciel Mojżesz Jakób powiedział mowę w języku polskim.

[…] O g. 4 po południu miał burmistrz miejscowy p. W. Biechoński bardzo piękny odczyt dla wykształceńszych kół. O g. 6 wygłosił p. Dr Kazimierz Szczaniecki świetny odczyt dla włościan.[…] Odbył się on w lasku sokolskim[park], ulubionym miejscu przechadzek gorliczan, poczem nastąpiły śpiewy chóralne amatorów, puszczanie balonów i ogni sztucznych wśród dźwięków muzyki.

Wieczór zajaśniało miasto nasze rzęsistą iluminacyą, ozdobioną […] transparentami przedstawiającymi godła i herby narodowe. Wiele domów ozdobionych było zielenią, dywanami, chorągwiami o barwach narodowych.

Nawet góry okoliczne płonącemi beczkami smolnemi oświecone były. Mianowicie naftodajne Siary zapaliły ognie.

[…] Na pamiątkę tego dnia postanowionem zostało, na wniosek p. Edwarda Miłkowskiego, utworzyć przy Radzie Powiatowej bibliotekę powiatową, będącą niejako matką dla bibliotek kółek rolniczych i szkół wiejskich w powiecie.

Dynamitowe salwy na rychwałdzkiej górze

Z GORLICKIEGO

Odbyły się uroczystości we wsiach Ropica ruska, Sękowa i Siary, do których przyłączyły się jeszcze Pętna i Męcina wielka. Z własnej inicjatywy oświetliły one wielkiemi ogniami najwyższe wyniosłości gór. W sobotę, tj. wilję uroczystości, pod wieczór zaroiły się trójkolorowe flagi na wszystkich wieżach kopalnianych i domach mieszkalnych. […] Gdy na drugi dzień zagrzmiały o g. 7 rano dynamitowe salwy na rychwałdzkiej górze [Rychwaład to dzisiaj Owczary], równocześnie zagrały i wszystkie serca nie dającem się opisać uczuciem. Kanonada trwała 2 godziny pod dyrekcją ob. Mrazka, poczem odprawiono nabożeństwo w kościele sękowskim.

[…] Po nabożeństwie udaliśmy się do Gorlic, gdzie magistrat, Rada Powiatowa, kasa zaliczkowa i dom izraelity Rajewicza, odszczególniały się dekoracją. O g. 8 huknęły znowu salwy na rychwałdzkiej górze, a równocześnie z echem ich buchnęły na wszystkich wyżynach gór, najprzód kłęby dymu, potem ogromne płomienie na okół blisko 4 milowy, łącząc swe blaski ze skromnemi światełkami w oknach wieśniaczych. To lud dokumentował swe uczucia, pomnąc, że Konstytucja 3 Maja podniosła chłopka do godności człowieka.