Groza tamtych dni – likwidacja getta w pamięci gorliczan cz.1

Trudno nam dzisiaj po 80. latach wyobrazić sobie tamte dni. Najlepiej o tragedii Żydów opowiedzą naoczni świadkowie - zapraszamy na krótki cykl artykułów z okazji 80. rocznicy likwidacji gorlickiego getta.

Ewa Wacławska-Majeran, mieszkanka Dworzyska obserwowała likwidację getta z okien rodzinnego domu i tak to wspominała w wywiadzie dla Świadków Lokalnej Historii:

Żydzi klęczeli na obu kolanach i głowy musieli mieć spuszczone, Jeżeli któryś chciał się podnieść, to Niemcy bili ich nahajkami. Klęczący Żydzi byli zróżnicowani wiekowo. Tym najstarszym trudno było wytrzymać to kilkugodzinne klęczenie. Najbardziej szokującą dla mnie sceną była chwila, gdy podjechały ciężarówki bez plandek. Ze starych Żydów utworzono osobną grupę. Gdy któryś nie miał siły wejść na pakę, jeden Niemiec brał go za ręce, drugi za nogi i wrzucali go jak worek mąki na ciężarówkę. Wtedy zaczęłam płakać. Ten widok był nie do wytrzymania.

Cały wywiad można odsłuchać na stronie Miejskiej Biblioteki Publicznej - KLIKNIJ TUTAJ lub na Youtube 

Oddaję teraz głos Andrzejowi Rafińskiemu, przesiedleńcowi z poznańskiego, który razem z rodzicami znalazł się w Gorlicach w styczniu 1 940 roku. On to, jako dziecko tak zapamiętał ostatnie chwile gorlickich obywateli pochodzenia żydowskiego:

Niemcy rozpoczynają ostatnią operację likwidacji getta. Ulica Główna staje się głównym, ale niemym świadkiem ludzkiego nieszczęścia. Jest blisko popołudnia, z ulicy dobiegają jakieś dziwne odgłosy, słychać niemieckie komendy. Jesteśmy przy stole, właśnie kończyliśmy obiad. Wychodzimy na balkon, na ulicznym bruku rozgrywa się ludzki dramat. Ulicą Główną niemieccy oprawcy pędzą w kierunku dworca tłum żydowskich kobiet, mężczyzn i dzieci. Widok był przerażający.

Tego dnia było bardzo ciepło. Mieli na sobie tylko to, co nosili na swych biednych grzbietach. Idą ledwo trzymający się na nogach starcy, niektórzy z małymi dziećmi, idą kobiety stare, młode, kobiety w ciąży, idą mężczyźni. Idą w kolumnie potykając się o wystające z bruku kostki, słychać przeraźliwy
płacz kobiet i dzieci, idą do pociągu śmierci. Cały czas słychać niemieckie wrzaski. Po obu stronach kolumny nieszczęśników, w stałym pogotowiu są niemieccy oprawcy, w czarnych mundurach. Krótkie bluzy, spodnie bryczesy, buty z cholewami, pistolety. Niemcy nie mają litości, gnają ludzi jak bydło.

Idą kobiety stare, młode, są ciężarne, oprawcy nie mają dla nich litości biją je sztachetami, biją kijami po brzuchu, biją kolbami karabinów, a nad całą ulicą unosił się jeden jęk tak przeraźliwy, że skóra cierpła na grzbiecie. Krążyły pogłoski, że ze sztachet, którymi bito kobiety, wystawały gwoździe. Nawet małych dzieci nie oszczędzano, szturchano je,popychano, paraliżowano wrzaskiem. Idą młodzi chłopcy, mężczyźni, starcy. Jeszcze dzisiaj widzę, jak niemiecka obstawa stale pogania tłum wygnańców, byłe szybciej dojść do dworca.

Mały chłopaczek na swych małych nóżkach nie nadąża za dorosłymi, jego dziadek stara się pomóc małemu wnukowi. Niemieccy konwojenci na to nie pozwalają. Na starego, zbolałego Żyda spadały, co chwilę ciężkie razy, on ledwo trzymał się na nogach, mimo tego wlókł się z przerażenia i z braku już sił. Nie było litości nawet dla małego chłopca, który za zbyt wolny marsz, co rusz dostawał szturchańca. Bił go niemiecki kat, elegant w czarnym mundurze. Tak oto, jako mały dzieciak widziałem to, do czego może być zdolny człowiek, widziałem jak kilku hitlerowców pilnuje kolumnę nieszczęśników, która powoli znika za zakrętem, gnana strachem i biciem na dworzec, do ostatniego w życiu pociągu, do pociągu śmierci. To był marsz z getta, do obozu zagłady, do komór.

Całe wspomnienie Andrzeja Rafińskiego można przeczytać TUTAJ

[ZT]12684[/ZT]