Jak uniknąć zapłaty zachowku za życia?

Aby zapobiec przyszłym roszczeniom z tytułu zachowku, można zastosować kilka strategii prawnych, chociaż trzeba pamiętać, że każda z nich wiąże się z ryzykiem i konsekwencjami prawnymi. Oto niektóre z możliwości:

1. Umowa dożywocia zamiast umowy darowizny.

2. Wydziedziczenie.

3. Skorzystanie z pewnych zapisów prawa bankowego.

Posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi dokonanie - po swojej śmierci - wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci). Kwota wypłaty, nie może być wyższa niż dwudziestokrotne przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. Kwota wypłacona w ten sposób nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku. Czyli należy pieniądze wpłacić na taki rachunek lokaty i w umowie z bankiem przewidzieć taką możliwość.

4. Darowizny z zastrzeżeniem prawa do odwołania

Darowizny za życia mogą pomóc w zminimalizowaniu majątku, który wejdzie w skład spadku. Jeśli darowizna zostanie dokonana z zastrzeżeniem, że obdarowany nie będzie mógł domagać się zachowku, w praktyce może to zniechęcić do późniejszego dochodzenia roszczeń. Taka darowizna musi być jednak odpowiednio skonstruowana i zapisana w umowie.

• Trzeba mieć świadomość, że darowizny dokonane zbyt blisko momentu śmierci mogą zostać uznane za próbę obejścia przepisów o zachowku.

5. Ustalenie umowy z małżonkiem

W przypadku małżonka, można uzgodnić z nim odpowiednią umowę majątkową, która może w jakimś stopniu wpłynąć na podział majątku po śmierci, zmieniając sposób dziedziczenia.

6. Podział majątku przed śmiercią

Możliwe jest dokonanie wcześniejszego podziału majątku i uregulowanie kwestii rozrządzenia majątkiem, aby osoby uprawnione do zachowku mogły być zabezpieczone lub w ogóle nie miały roszczeń do spadku. Warto rozważyć zawarcie odpowiednich umów

7. Rozporządzenie majątkiem poprzez fundację lub inne formy

Istnieje możliwość założenia fundacji lub innych form organizacji, w których majątek może zostać przekazany zgodnie z wolą spadkodawcy, z ograniczoną możliwością dochodzenia roszczeń przez osoby, które normalnie miałyby prawo do zachowku.

Warto zwrócić uwagę:

• Każda próba unikania zachowku za pomocą darowizn czy innych działań może zostać zakwestionowana przez sąd, jeśli uzna się, że mają one na celu obejście przepisów o zachowku.

• Spadkobiercy mogą występować o zachowek nawet po śmierci spadkodawcy, jeśli sąd uzna, że celowo pozbawiono ich części spadku.

• Warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie spadkowym, aby odpowiednio zaplanować rozporządzenie majątkiem i uniknąć skutków niewłaściwego wykonania testamentu lub darowizny.

Powyższe działania są zgodne z prawem tylko wtedy, gdy zostały odpowiednio przeprowadzone, z zachowaniem przepisów o zachowku, co zapewni, że osoby uprawnione nie będą mogły skutecznie dochodzić swoich praw.

Jak bronić się przed wypłatą zachowku już po śmierci spadkodawcy? Jak wykluczyć z zachowku?

1.     Podważenie testamentu

2.     Niegodność dziedziczenia

3.     Kwestionowanie uprawnienia do zachowku

• Brak uprawnienia do zachowku: Jeśli osoba, która domaga się zachowku, nie spełnia wymagań ustawowych, np. nie jest spadkobiercą ustawowym (np. nie była dzieckiem, małżonkiem lub rodzicem), nie ma prawa do zachowku. W takiej sytuacji można kwestionować jej roszczenie, przedstawiając dowody na brak uprawnień.

• Pozbawienie prawa do zachowku: Zgodnie z Kodeksem cywilnym, spadkodawca może w testamencie pozbawić spadkobiercę prawa do zachowku, ale tylko w szczególnych przypadkach (np. jeśli spadkobierca rażąco niewłaściwie traktował spadkodawcę, np. znęcał się nad nim). Spadkobierca, który został pozbawiony prawa do zachowku, może walczyć w sądzie o jego przywrócenie, ale spadkodawca miał prawo do wykluczenia go w przypadku spełnienia tych warunków.

4. Podważenie wysokości zachowku

• Zaniżenie wartości zachowku: Można kwestionować obliczenia wysokości zachowku, jeśli uważamy, że zostały one źle oszacowane. Zachowek jest obliczany na podstawie wartości spadku, dlatego warto dokładnie sprawdzić, czy wszystkie składniki majątku zostały uwzględnione, a wyceny majątku są zgodne z rzeczywistością.

• Dary dokonane za życia: Jeśli spadkodawca przekazał znaczną część majątku jako darowiznę, może to wpłynąć na wysokość zachowku. Dary dokonane za życia spadkodawcy (w szczególności te, które przekroczyły wartość zachowku) mogą być uwzględniane przy obliczaniu zachowku, a ich wartość może zostać odjęta od spadku. Jeśli darowizny były dokonane zbyt długo przed śmiercią spadkodawcy, może to być podważone.

5. Odmowa uznania wartości darowizn

• Darowizny wykonane przed śmiercią: Jeśli spadkodawca przekazał część swojego majątku w formie darowizn na rzecz innych osób, te dary mogą zostać uwzględnione przy obliczaniu zachowku. Jednak nie wszystkie darowizny muszą być uwzględniane (np. jeśli miały one na celu zaspokojenie podstawowych potrzeb obdarowanego). Istnieje również możliwość kwestionowania, czy dana darowizna była rzeczywiście darowizną (np. jeśli była to pożyczka, a nie darowizna).

6. Obrona przez przepadek roszczenia o zachowek

• Upływ terminu: Roszczenie o zachowek może ulec przedawnieniu. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, osoba uprawniona do zachowku ma 5 lat od dnia, w którym dowiedziała się o otwarciu spadku (czyli o śmierci spadkodawcy), aby wytoczyć powództwo o zachowek. Warto sprawdzić, czy roszczenie zostało złożone w odpowiednim terminie.

• Brak zgłoszenia roszczenia: Jeśli osoba uprawniona do zachowku nie wystąpiła o niego w ciągu tego terminu, może to stanowić podstawę do obrony przed roszczeniem.

7. Przedstawienie faktu zrzeczenia się prawa do zachowku

• Zrzeczenie się prawa do zachowku: W niektórych przypadkach, osoba uprawniona do zachowku może wcześniej zrzekać się tego prawa na rzecz spadkodawcy lub innych spadkobierców. Wówczas, jeżeli roszczenie o zachowek zostanie wniesione po śmierci spadkodawcy, można obronić się, wykazując, że doszło do skutecznego zrzeczenia się tego prawa.

8. Przedstawienie dowodów na zły stan zdrowia lub inne okoliczności

• Złe traktowanie spadkodawcy: Jeśli osoba dochodząca zachowku była wobec spadkodawcy agresywna, niepełnoletnia lub niepełnosprawna, może zostać pozbawiona prawa do zachowku na mocy orzeczenia sądu. Istnieje możliwość udowodnienia, że ta osoba nie miała żadnego prawa do dochodzenia zachowku w wyniku swojej postawy wobec zmarłego.

Zachowek a zasady współżycia społecznego

Zasady współżycia społecznego to nic innego jak zbiór ogólnych norm moralnych i etycznych, które regulują zachowanie ludzi w społeczeństwie. W kontekście roszczeń o zachowek, zasady współżycia społecznego mogą stanowić istotny element w obronie przed zapłatą zachowku lub przy ustalaniu wysokości takiego roszczenia. Istnieje kilka aspektów, w których zasady współżycia społecznego mogą wpływać na sprawy dotyczące zachowku:

1. Odmowa zapłaty zachowku z powodu rażącego niewłaściwego traktowania spadkodawcy

Zgodnie z przepisami prawa cywilnego, spadkodawca może pozbawić spadkobiercę prawa do zachowku w przypadku, gdy osoba ta rażąco niewłaściwie traktowała go za życia, np. znęcała się nad nim, zaniedbywała go, lub w inny sposób wyrządziła mu krzywdę. Takie postępowanie może naruszać zasady współżycia społecznego, ponieważ w społeczeństwie uznaje się, że rodzina powinna wspierać się nawzajem, zwłaszcza w okresie starości czy choroby.

W takim przypadku, sąd, przy ocenie roszczenia o zachowek, może wziąć pod uwagę zachowanie osoby dochodzącej zachowku, uznając, że jej roszczenie jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Może to prowadzić do oddalenia roszczenia o zachowek lub pozbawienia uprawnionego prawa do tego roszczenia.

2. Zasady współżycia społecznego a próby obejścia prawa o zachowku

Jeśli osoba próbowała obejść przepisy o zachowku (np. przez nieuczciwe darowizny, zatajanie majątku czy dokonywanie takich rozrządzeń majątkiem, które mają na celu pozbawienie innych osób prawa do zachowku), sąd może uznać takie działania za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przykładami mogą być sytuacje, w których spadkodawca przekazał część majątku osobom trzecim, nie uwzględniając uprawnień osób, które zgodnie z prawem powinny otrzymać część spadku, lub czynienie darowizn zbyt blisko śmierci w celu zminimalizowania majątku spadkowego.

W takich przypadkach sąd, oceniając roszczenia o zachowek, może uznać, że roszczenia o zapłatę zachowku są zasadne, ponieważ sprzeczne z zasadami współżycia społecznego są próby pozbawienia spadkobierców ich praw w sposób nieuczciwy.

3. Zasady współżycia społecznego w przypadku wykluczenia spadkobiercy z testamentu

Spadkodawca ma prawo, w ramach swojego testamentu, wyłączyć z dziedziczenia osobę, która nie spełnia norm współżycia społecznego. Jednak takie wykluczenie musi być dobrze uzasadnione (np. rażące zaniedbanie, niewłaściwe traktowanie), ponieważ w przeciwnym razie może zostać uznane za sprzeczne z ogólnymi zasadami sprawiedliwości społecznej. Jeśli spadkobierca nie zostanie uwzględniony w testamencie, może dochodzić swoich praw do zachowku, jednak sąd będzie badał, czy wykluczenie było zgodne z zasadami współżycia społecznego, co może wpłynąć na rozstrzygnięcie sprawy.

4. Sytuacje losowe a zasady współżycia społecznego

W przypadkach, gdy osoba, która dochodzi roszczenia o zachowek, znalazła się w trudnej sytuacji życiowej (np. z powodu ubóstwa, choroby, niepełnosprawności), zasady współżycia społecznego mogą również odegrać rolę w ocenie sprawy. W takim przypadku, sąd może zadecydować, że nie będzie stosować rygorystycznych przepisów o zachowku w przypadku osoby, która miała uzasadnione podstawy do tego, by żądać wsparcia od spadkodawcy (np. jeśli osoba była uzależniona od pomocy spadkodawcy).

Zasady współżycia społecznego mogą być wykorzystywane w różnych kontekstach związanych z roszczeniami o zachowek. Mogą one wpłynąć na:

• pozbawienie prawa do zachowku na podstawie rażącego niewłaściwego traktowania spadkodawcy,

• ocenę, czy próby obejścia prawa o zachowku (np. poprzez darowizny) są zgodne z dobrymi obyczajami,

• rozstrzyganie sporów dotyczących testamentu i podziału majątku,

• weryfikację, czy zachowanie stron sprawy jest w zgodzie z normami etycznymi i społecznymi.

Każdy przypadek jest inny, dlatego kluczowe jest, aby przy takich sprawach skonsultować się z prawnikiem, który pomoże dostosować obronę do konkretnych okoliczności sprawy i skutecznie powołać się na zasady współżycia społecznego.

Skontaktuj się z prawnikiem - Kancelaria spadkowa DziedziczyMY w Katowicach!

Pomagamy w dziedziczeniu!

tel. 570 123 101

e-mail. [email protected]

www.dziedziczymy.com