Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. Kiedy kończy się smutek, a zaczyna depresja?

Dzisiaj (23 lutego) obchodzimy Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją, którego celem jest upowszechnienie wiedzy na temat depresji i zachęcenie chorych do leczenia. My o depresji postanowiliśmy porozmawiać z gorliczanką Sylwią Salitra, która jest psychoterapeutką i od lat pracuje z chorymi na depresję.
 

Czym jest depresja i jakie są jej rodzaje?

O depresji napisano i powiedziano już tak wiele, że trochę obawiam się poruszać ten temat – wydaje mi się, że wszystko co tu powiemy i tak go nie wyczerpie. Ale mam nadzieję, że ten wywiad będzie choć taką małą pigułką wiedzy, którą Czytelnicy będą mogli zgłębiać już na własną rękę.

Depresja to coraz częstsze zaburzenie psychiczne o bardzo różnych przyczynach, przebiegu i rokowaniach. Według Światowej Organizacji Zdrowia do 2030 roku będzie najczęściej występującym schorzeniem na świecie.

Najczęściej depresja kojarzona jest ze smutkiem, natomiast wiemy już od dawna, że smutek nie musi być głównym i najważniejszym objawem – często na pierwszy plan wysuwają się apatia, brak energii, motywacji, brak zainteresowania tym, co wcześniej dawało radość, zaburzenia czynności fizjologicznych (m.in. sen, jedzenie) czy anhedonia (czyli niemożność odczuwania przyjemności). Temat objawów chciałabym rozwinąć później.

Jeśli chodzi o rodzaje depresji to często można spotkać się z dawniej używanym podziałem na endogenną (wywołaną czynnikami biologicznymi) i egzogenną (reaktywną, wywołaną przez wydarzenia życiowe).

Mówi się też czasem o depresji poporodowej czy sezonowej. Obecnie coraz częściej odchodzi się jednak od tej nomenklatury. W najnowszej obowiązującej klasyfikacji chorób i zaburzeń ICD-11 w podrozdziale zaburzeń depresyjnych wyróżnia się kilka rozpoznań: zaburzenie depresyjne z pojedynczym epizodem, nawracające zaburzenie depresyjne, zaburzenie dystymiczne oraz zaburzenie depresyjne i lękowe mieszane. Są też m.in. zaburzenia depresyjne w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej oraz wtórny zespół zaburzeń nastroju, w którym również znajdziemy depresję. 

Najważniejsze jest jednak to, że depresja jest doświadczanym stanem psychopatologicznym, który znacząco dezorganizuje nasze życie. Jej wyznacznikiem nie jest to, jak (obiektywnie) funkcjonujemy, ale jak się czujemy. Nie ma większego znaczenia czas w życiu, w którym zachorujemy (np. poporodowa) czy przyczyna (endo- czy egzogenna),t ylko doświadczane objawy – dlatego obecnie najczęściej mówimy po prostu o depresji, niekoniecznie nazywając ją w jakiś sposób.

Co może wywołać depresję?

Zdaję sobie sprawę, że najfajniej byłoby, gdybym odpowiedziała w trzech słowach: to, to i to. I dziękuję, wszystko jasne, odpowiedź konkretna, możemy przejść do następnego pytania. Tylko to tak nie działa, bo jeśli depresja jest złożonym zaburzeniem o wielu obliczach i objawach, to i przyczyny są naprawdę różne.

Najpowszechniej uznany jest model bio-psycho-społeczny etiologii depresji. Czyli rozwiniemy depresję lub nie w zależności od tego jak się poukładają nasze geny (a więc np. reaktywność układu nerwowego, anatomia i fizjologia mózgu), nasze predyspozycje psychiczne (np. umiejętności regulacji emocji, deficyty w zakresie przetwarzania informacji, umiejętności społeczne) oraz okoliczności życiowe (np. wsparcie społeczne, znaczące utraty). A tak bardziej obrazowo: jeśli mi się „miło” poukładały geny, to nawet napotykając w swoim życiu sporo niedogodności – pewnie nie rozwinę depresji. Jeśli poukładały się ciut gorzej, ale środowisko i moje zasoby psychiczne są spoko – pewnie też jej nie doświadczę. Jeśli biologicznie i genetycznie mam „pod górkę” to nawet niewielkie zawirowania w życiu mogą wywołać epizod depresyjny. Czyli: są ludzie bardziej predysponowani do depresji, tak samo jak są ludzie z predyspozycjami do innych chorób (niektórych onkologicznych, sercowo-naczyniowych, kostno-stawowych itp.).

Oprócz tego z czym przychodzimy na świat i jakie zdarzenia na nas oddziałują, duże znaczenie mogą też mieć substancje – zarówno te w formie używek, niektórych leków jak i nasze wewnętrzne – czyli np. hormony. Psychiatrzy, psycholodzy i psychoterapeuci przeprowadzają obszerne wywiady na początku współpracy z pacjentem – bo naprawdę wszystko może mieć znaczenie.

Dalsza część artykułu – kliknij strzałkę w prawo.